Representation of the Srebrenica Genocide in Bosnian Cinema: “ Quo Vadis, Aida?” Sociological Analysis of the Film

Abstract

Sinema toplumsal olayları kitlelere öğreten bir anlatı aracıdır. Sinema doğuşundan bugüne içinde bulunduğu yapının unsurlarına bağlı olarak siyasi, ekonomik ve toplumsal olayları ya olduğu gibi ya da yeni bir biçemle ana fikrini vererek oluşturmuştur. Bu durum da sinema gerçek ilişkisinin belge film başta olmak üzere farklı açılardan temsilini ortaya çıkartmıştır. 1995 yılında meydana gelen Srebrenitsa soykırımının kısa bir süre önce vizyonda kendisini göstermesi ile filmlerin gerçeği anlatma işlevi Bosna-Hersek sinemasında da başlamıştır. 2021 yılında ekrana yansıyan “Nereye Gidiyorsun Aida?” filmi Bosna-Hersek’in yakın tarihini sosyolojik olarak izleyicisine aktarmıştır. Bosna-Hersek sinemasında soykırımı betimlemeyi amaçlayan bu araştırmada, ülkenin Balkan sineması çatısı altında geliştiği, yönetmenlerin tarihsel süreci filmlerine aktardığı, eski Yugoslavya’ya bir özlem olduğu yapılan literatür taramasından elde edilen bulgular arasında yer almıştır. Bunun yanında yönetmenlerin farklı temalarda film çektikleri görülse de bu 2 unsurdan çok uzaklaşamadıkları ortaya çıkmıştır. Bu araştırmada yapılan sosyolojik film analizi sonunda “Nereye Gidiyorsun Aida?” eserinde ülkenin toplumsal ve tarihsel arka planının izleyiciye belge film türünde yansıtıldığı saptanmıştır. Karakterler, değer yargıları ve diğer sosyal ilişkilerin de Bosna-Hersek’e uygun olarak temsil edildiği anlaşılmıştır. Son olarak ise yakın dönem Bosna-Hersek sinemasında yeni yeni çalışılmaya başlayan Yugo-nostaljik unsurların bu filmde de olduğu belirlenmiştir.