Dekonstrüksiyonun Sosyolojik İmkân(sızlığ)ı ya da Karar Verilemez Açmaz: Dekonstrüksiyon ve Sosyoloji

Abstract

Fransız filozof Jacques Derrida’nın entelektüel ve akademik dünyaya kazandırdığı dekonstrüksiyon yirmi birinci yüzyıl dünyasında farklı entelektüel alanlarda ve akademik disiplinlerde tartışmalara yön vermiştir. Dekonstrüksiyon, başta felsefe olmak üzere edebiyat, mimarlık, teoloji ve hukuk gibi farklı disiplinlerde yoğun bir şekilde tartışılsa da sosyoloji Derrida’yı ve özellikle dekonstrüksiyonu görmezden gelme veya dekonstrüksiyonun asıl sorununun metin ve felsefe olduğunu ve toplumsal gerçeklikle hiçbir ilişkisi olmadığı veya çok az ilişkisi olduğunu ifade etme eğiliminde olmuştur. Bu makale, dekonstrüksiyonun başlangıcından bu yana kurumsal ve toplumsal olanla ilişkili olduğuna ilişkin Derrida’nın ifadelerine dayanarak, dekonstrüksiyon felsefesinin sosyolojik yönlerinin olasılıklarını ve imkansızlıklarını veya açmazlarını incelemektedir. Bu bağlamda dekonstrüksiyonun sosyolojiye bir vaadi ve katkısı olup olmadığı sorusuna cevap arayan çalışma, dekonstrüksiyonu gündemine aldığı erken dönemden itibaren Derrida’nın dekonstrüksiyon pratiğinin geniş hatları içinde sosyolojik kenarın izlerine odaklanmıştır. Makalenin ilk bölümü, dekonstrüksiyonun kavramsal/metinsel bir pedagojinin sınırlarına hapsedilmesi ve tarihsel toplumsal gerçekliğe kayıtsız kalmasına yönelik literatürdeki belirleyici eleştirileri incelemektedir. Ardından araştırma sorusu bağlamında yazı ve metin kavramları çerçevesinde Derrida’nın dekonstrüksiyon sunumunun toplumsal gerçeklikle ilişkisi analiz edilmektedir. Son bölümde, dekonstrüksiyonun toplumsal alanda konumlandırılması ve toplumsal ve kurumsal alana müdahalesinin pratiği tartışılmaktadır. Sonuç olarak, dekontrüksiyonun toplum ve sosyoloji ile ilişkisinin geçiş ve kesişme noktaları, istikrarsız bir olasılık ve imkânsızlık geriliminin salınımı içinde kararverilemez bir açmaz olarak görünmektedir.