Surface deformations caused by 6 February 2023Kahramanmaraş Earthquakes in Gölbaşı Basin and their effects on settlements, Adıyaman/ Türkiye

Abstract

Gölbaşı Havzası, Pazarcık ve Erkenek Segmentlerinin birleştiği alanda yer alan tektonik kökenli bir havzadır. Çalışmanın amacı, Kahramanmaraş depremlerinin Gölbaşı Havzası’nda meydana getirdiği yüzey deformasyonlarını ve bunların fiziki ve beşerî yapılar üzerindeki etkilerini incelemektir. Arazi çalışmaları kapsamında çalışma sahasındaki fayın 14 km’si takip edilerek haritalandırılmıştır. Ayrıca deprem etkilerinin yerleşmelere göre dağılışı incelenmiştir. Verilerin görselleştirilmesinde ArcGIS 10.3.1 yazılımından faydalanılmıştır. Çalışma sahasında ötelenmeler, heyelanlar, küçük ölçekli çek-ayır havzalar ve tektonik çöküntü gölcükleri (sag ponds) gözlenmiştir. Balkar’da ölçülen küçük çek-ayır havzanın genişliği 15 m, uzunluğu ise 110 m’dir. Yüzey kırığı üzerinde gözlemlenen en büyük yanal ötelenme 430±5 cm’dir. Sahada 100-200 cm arasında değişen düşey atımlar ölçülmüştür. Ayrıca depremin tetiklemesiyle yanal yayılma, kaya düşmeleri ve heyelan çatlakları oluşmuştur. Depremler nedeniyle kaynak suları kurumuş, yeni kaynaklar oluşmuş ve havza tabanında çamur volkanları meydana gelmiştir. Birikinti yelpazesi üzerinde kurulan Gölbaşı ilçe merkezinde sıvılaşma nedeniyle bazı binalarda 2 m’ye varan oturmalar ve tiltlenmeler gözlenmiştir. Yeni yerleşmelerin planlanmasında diri fay hatlarından sakınılması ve sağlam ana kayaların seçilmesi, binaların zemin koşullarına uygun inşa edilmesi önerilmektedir.