Geleneğin İzinde Mutasavvıf Şâir Ömer Necmî Efendi ve Şem‘a-Nâmesi

Abstract

Ömer Necmi Efendi, XIX. asırda geleneğin izinde eserler veren mutasavvıf bir şairdir. Rind meşrep bir şair olan Necmî, eserlerini tasavvufi neşveyle yazmıştır. Manzumelerinde sade bir üslup kullanmıştır. Şiirlerini büyük oranda aruzla kaleme almakla birlikte Türkçe Divanı’nda hece vezniyle yazdığı şiirler de vardır. Necmi’nin Şem‘a-nâme ismini verdiği manzumesi alegorik tarzda tanzim edilmiş bir kasidedir. Bu manzume sual-cevap şeklinde iki bölümden meydana gelmektedir. Manzumede şem‘a (mum) kişileştirilir ve intak sanatıyla bidayetten nihayete şem’anın başından geçen macera dile getirilir. Necmî’nin Şem‘a-nâmesi edebî geleneğimizdeki Şem‘u Pervâne mesnevilerini çağrıştırsa da âşık-maşuk ilişkisi üzerine kurulmuş bir metin değildir. Manzume sadece şem‘anın oluşum ve gelişim sürecini konu edinir. Edebî tür ve şekiller içinde böyle bir türe rastlanılmadığından diğer türler gibi müstakil edebî bir tür olarak değerlendirmek çok zordur. Bu makalede Necmî’nin müstakil olarak nazmettiği Şem‘a-nâme eseri incelenmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde “şem‘/mum” hakkında bilgi verilmiş, akabinde Necmî’nin hayatı yazılmıştır. Daha sonra Şem‘a-nâme’nin yazma nüshaları tanıtılmış, eserin muhtevası hakkında bilgi verilmiş ve eserin transkripsiyonu yapılarak dil içi çevirisine yer verilmiştir.