KENTSEL GELİŞİM PLANLAMA VE REFORMLARINA YÖNELİK BAZI DURUM TESPİTLERİ VE ÖNERİLER

Abstract

Dünya genelinde şehirleşme oranının artışına paralel olarak gecekondu yerleşimlerinde yaşayan nüfus da çoğalmaktadır. Özellikle sosyo- ekonomik cazibe merkezleri olan büyük şehirlerde, insani yaşam koşulları, kayıt dışı yerleşimlere yönelim nedeniyle gittikçe düşmekte; iklim ve çevre olumsuz yönde etkilenmektedir. Problemin büyümesinin önemli sebeplerinden birisi aslen başarısız planlama ve uygulamalardan kaynaklanan hatalardır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde kayıt dışı yerleşim ve ekonomi giderek artan küresel sorunları beraberinde getirdiğinden, kentsel planlama sorunu, Birleşmiş Milletler ve Dünya Bankası dahil, uluslararası yönetim ve finans kurumlarının önemli gündemleri arasındadır.Kamu politikasının bilimsel gerçeklere uygun olarak düzenlenmesi, teknik ve mühendislik gereklerini yerine getirmeye yönelik olması şarttır. Buna bağlı olarak kamu politikası, planlama ve uygulamaları, siyasi çıkarlara kurban edilmemeli, toplum refahını artırmak ve çevresel zararları azaltmak temel düstur olarak benimsenmelidir. Bu nedenle bu çalışmada kentsel politikalar geliştirme, politikaları planlama ve planları uygulamaya yönelik olarak yönetim sistemleri ilkelerinin kullanılmasının sağlanması amacıyla Dünya’dan konuyla ilgili olumlu ve olumsuz bazı örnekler ele alınıp irdelenerek tespit ve önerilerde bulunulmaya çalışılmıştır. BM Habitat'ın Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kapsamında güvenli, uygun fiyatlı konutlara erişim ana hedef olmakla birlikte, küresel ve yerel ilişkilerin karmaşıklığı, özellikle de küresel sermayenin yerel kentsel dönüşüm projeleri üzerindeki etkileri, projelerin etkili ve sürdürülebilir olmasını sağlayabilen katılımcı yaklaşımların kentsel dönüşüm süreçlerinde önemi dikkatle ele alınmalıdır. Ayrıca, konut finansmanının ekonomik dengesizlikler üzerindeki etkileri incelenmeli, aşırı finansallaşmanın ve konut fiyatlarının şişmesinin ekonomik kriz riskini artırabileceğine dikkat edilmelidir. İkonik yapıların şehirlerin küresel temsilindeki rolünün ve medyanın kentsel dönüşüm süreçlerini nasıl etkilediğinin de değerlendirilmesi, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak için yerel politikalara önem gösterilmesi gerekir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, üst düzey yöneticilerin modernleşme idealini yanlış anlamaları ve toplumsal adaleti ihmal etmeleri, yoksulluk ve sosyal eşitsizliğin artmasına neden olabilmektedir. Kentsel dönüşüm ve planlama reformları, yetersiz katılım, kötü tasarım ve uygulamalar, lider eksikliği ve sınırlı kaynaklar gibi sorunlarla karşılaşabilmektedir. Kentsel dönüşüm projeleri, farklı aktörlerin (planlayıcılar, yatırımcılar, politikacılar, toplum) katılımını gerektirir ve bu katılımın dikkatlice yönetilmesi şarttır. Bu açıdan sorunlar nihai olarak, ancak yönetim sistemleri prensipleri ile çözüme kavuşturulabilir.