Farklı pamuk hat ve çeşitlerinin verim ve verim kriterlerinin belirlenmesi

Abstract

Pamuk (Gossypium hirsutum L.), tekstil sektörüne hammadde sağlayan ekonomik ve stratejik öneme sahip bir bitkidir. Dünya’da ve Türkiye’de yürütülen ıslah çalışmaları ile pamuk veriminin ve lif kalitesinin arttırılmasına çalışılmaktadır. Islah programlarında kullanılacak genotiplerin öncelikle verim ve verim komponentlerinin belirlenmesi ve kontrol çeşitlere göre üstünlüklerinin saptanması gerekmektedir. Bu amaçla yürütülen bu araştırmada, 165 adet pamuk genotipi verim ve verim komponentlerinin belirlenmesi bakımından test edilmiştir. Deneme 2019 yılında Siirt Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri bölümü deneme alanında Augmented deneme desenine göre 4 blok şeklinde yürütülmüş ve 160 adet pamuk genotipi ve 5 adet kontrol çeşit (Stoneville 468, BA 119, BA 440, Edessa ve Lima) olmak üzere 165 adet genotip materyal olarak kullanılmıştır. Çalışmada kütlü pamuk verimi, bitki boyu, odun dalı ve meyve dalı sayısı, boğum sayısı ve koza sayısı özellikleri incelenmiştir. Çalışmada kütlü pamuk verimi bakımından en yüksek değerlerin MNH-786, Dpl-5540-85-subokra ve Mex 123 genotiplerinden elde edildiği ve bu genotiplerin en yüksek kontrol çeşitten daha üstün değerler gösterdikleri belirlenmiştir. Deltapine 5816, Stoneville 213 ve CIM-70 genotiplerinin bitki boyu bakımından, VH 260, Stoneville 213 ve Tamcot Sphinx genotiplerinin meyve dalı sayısı bakımından, Deltapine 905, NIAB 777, Tonia ve Stoneville 213 genotiplerinin ise koza sayısı bakımından daha ümitvar oldukları görülmüştür. Araştırmada elde edilen bulgular incelenen özellikler yönü ile materyalde geniş bir genetik değişkenliğin bulunduğunu, istenen özellikler bakımından ideal değerlere sahip genotiplerin pamuk ıslah çalışmalarında ebeveyn olarak kullanılabileceğini ve tekstil sektörüne uygun yeni pamuk genotiplerinin elde edilebileceğini göstermektedir.