Bitki Uçucu Yağların Gri Küf Hastalığı Etmeni Botrytis cinerea’nın Misel Gelişimi, Konidi Çimlenmesi ve Hif Morfolojisi Üzerine Antifungal Etkileri

Abstract

Gri küf hastalığına neden olan Botrytis cinerea aralarında turunçgil meyvelerininde bulunduğu oldukça geniş konukçu dizisine sahip fungal bir hastalık etmenidir. Bu çalışmada farklı kekik türleri (Origanum onites L., Origanum syriacum Holm., Thymbra spicata L.) ve rezene (Foeniculum vulgare Mill.) bitkilerinden elde edilen uçucu yağların Botrytis cinerea’nın misel gelişimi, spor çimlenmesi ve hiflerinin morfolojik yapısı üzerine buhar fazında antifungal etkinlikleri in vitro koşullarda araştırılmıştır. Uçucu yağlar arasında en yüksek antifungal etkinlik (% 100 engelleme) O. onites ve O. syriacum uçucu yağlarının 10 µg ml-1 dozunda tespit edilmiş olup, bu uygulamaları 40 µg ml-1 dozunda T. spicata ile nispeten daha yüksek dozda (120 µg ml-1) kullanılan F. vulgare uçucu yağları takip etmiştir. Uçucu yağların misel gelişimini tamamen engelleyen dozlardaki etkinliğinin fungisidal özellikte olduğu belirlenmiştir. Test edilen uçucu yağların tamamı 10 µg ml-1 dozda fungus konidilerin çimlenmesini tamamen engellemiştir. Yapılan taramalı ve ışık mikroskop çalışmalarında uçucu yağların minimum engelleme dozlarında fungus misel ve konidileri üzerinde vesikülleşme, sitoplazmalarında pıhtılaşma, hiflerde erime gibi ciddi bozulmalara neden olduğu gözlenmiştir. Mikroskop gözlem sonuçları uçucu yağlar tarafından gösterilen antifungal etkinliğin fungus misel ve konidilerinde neden olunan morfolojik bozulmalardan kaynaklandığını göstermiştir. Elde edilen sonuçlar özellikle kekik türlerine ait uçucu yağların depolanmış ürünlerde sorun olan fungal hastalıklarla mücadelede kimyasallara alternatif çevre dostu biyofungisit olarak kullanılabilme potansiyeline sahip olduğunu göstermiştir.