Sosyal Bilgiler Dersinde Tartışmalı Konuların Etkili Öğretimine Yönelik Bir Meta Sentez

Abstract

Bu çalışmada tartışmalı konuların etkili öğretimine ilişkin olarak, nitel araştırmalardan damıtılan ve Türkiye’nin konu ile ilgili sorunlarına çözüm getirecek özgün bir sentez ortaya koymak amaçlanmıştır. Çeşitli veri tabanlarından elde edilen nitel çalışmalar, belirli dâhil etme ölçütlerine göre elenmiş; ölçütleri karşılayan çalışmaların niteliği incelendikten sonra sekiz çalışma analize dâhil edilmiştir. Çalışmaların bulguları kullanılarak birincil temalara; bunların sistematik karşılaştırılmasıyla ikincil temalara, tema ve kategoriler arasındaki ilişkilerin incelenip tartışılmasıyla senteze ulaşılmıştır. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin tartışmalı konuların öğretiminde sıklıkla mutlak taraflılık ve kararlı taraflılık pozisyonlarını tercih ettiği, bu pozisyonların kişisel özellikleri ve ideolojilerine göre şekillendiği belirlenmiştir. Tartışmalı konuların öğretiminde anlatım ve soru-cevap dışında teknik çeşitliliği sağlanamadığı; yasal yaptırımlardan çekinme, tartışma ve iletişim becerilerinde yetersizlik ve program içeriğinin yoğunluğu gibi engeller olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Nihai sentez olarak; öğretim programları ve program kaynaklarının yeniden düzenlenmesi, akademik özgürlüğü genişleten mevzuat değişiklikleri ve kurumlar arası iş birliği yapılması, öğretmenlerin hem tartışma ve iletişim becerilerinin hem de tartışmalı konuların öğretimine yönelik pedagojik alan bilgisinin desteklenmesi önerilmiştir.