COVİD-19 PANDEMİSİNİN KARAYOLU, DEMİRYOLU VE HAVAYOLU SEKTÖRLERİNE ETKİLERİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR İNCELEME

Abstract

Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisinde ilk vaka 1 Aralık 2019'da Çin'in Wuhan Eyaletinde görülmüş ve 11 Mart 2020'de Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından pandemi ilan edilmiştir (Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, 2020). Bu çalışmada, Covid-19 pandemisinin Türkiye'deki yolcu ve yük taşımacılığına etkilerini incelemek amacıyla 2011-2020 yılları arasındaki karayolu, demiryolu ve havayolu taşımacılığı verileri değerlendirmeye alınmış ve Covid-19 dönemi ile karşılaştırılarak yorumlanmıştır. Bu üç sektöre yönelik çok fazla çalışma olmaması nedeniyle makalenin literatüre katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) kayıtlarındaki en güncel verilere 2020 yılı için ulaşılabilmiş ancak son yıllara ait denizyolu taşımacılığı verisi olmadığı için bu sektör analize dahil edilmemiştir. Elde edilen bulgulara göre yolcu ve yük miktarlarına ilişkin verilerde 2019 yılına kadar her yıl sadece küçük bir değişiklik olması şeklinde istikrarlı bir seyir görülürken, 2020 yılında karayolu ve demiryolu yük taşımacılığı haricindeki diğer verilerde önemli ölçüde düşüş gözlemlenmiştir. 2020 yılında bir önceki yıla göre havayolu taşımacılığında yolcu sayısı %61, kargo miktarı ise %39 azalmıştır. Aynı şekilde, demiryolu yolcu sayısı %40 ve karayolu yolcu sayısı %15 azalırken, demiryolu ve karayolu yük taşıma miktarları sırasıyla %3 ve %2 artmıştır. Ek olarak 10 yıl içerisinde bu sektörlerdeki yolcu ve yük hacimlerinin payları da incelendiğinde, 2020 yılında karayolu ve demiryolu yük taşımacılığında artış, yolcu taşımacılığında ise düşüş olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca 2020 yılında 2019 yılına göre havayolu yolcu taşımacılığının payı %8, yük oranı ise aynı trendle %5 oranında gerilemiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda, Covid-19 pandemisinin her üç sektörde de yolcu ve yük taşımacılığını olumsuz etkilediği ve ekonomik kayıplara neden olduğu ifade edilebilir.