Beğenilme Arzusunun Yordayıcıları: Lüks Tüketim Eğilimi ve Olumsuz Değerlendirilme Korkusu

Abstract

Modern dünyada tüketim şeklinin değişmesi ile birlikte lüks tüketim ortaya çıkmıştır. Sosyal medyanın özellikle pandemi süreciyle hayatımızdaki etkisinin artması bireylerin diğerleri tarafından beğenilmek ve onlar tarafından olumlu olarak değerlendirilmek istemelerine neden olmaktadır. Bu araştırmanın temel amacı, lüks tüketim eğilimi ve olumsuz değerlendirilme korkusunun beğenilme arzusu üzerindeki etkisini incelemektir. Ayrıca çalışmada lüks tüketim eğilimi, olumsuz değerlendirilme korkusu ve beğenilme arzusu değişkenlerinin katılımcıların cinsiyetlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı da araştırılmıştır. Bu kapsamda, araştırmaya Türkiye’nin çeşitli illerindeki üniversitelerde öğrenim gören 405 (Nkadın= 267 ve Nerkek= 137) üniversite öğrencisi gönüllü olarak katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 21,52 (yaşa bağlı standart sapma değeri 2,82 ve yaş aralığı 18-38)’dir. Çalışmada verileri toplamak amacıyla Lüks Tüketim Eğilimi Ölçeği, Olumsuz Değerlendirilme Korkusu Ölçeği, Beğenilme Arzusu Ölçeği ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Veriler nicel analiz teknikleri (korelasyon, regresyon ve bağımsız gruplar t-testi) ile çözümlenmiştir. Bulgular, beğenilme arzusu ve lüks tüketim eğilimi; olumsuz değerlendirilme korkusu ve lüks tüketim eğilimi; beğenilme arzusu ve olumsuz değerlendirilme korkusu arasında istatistiksel açıdan anlamlı ve olumlu yönde ilişkiler olduğunu göstermektedir. Hem lüks tüketim eğilimi hem de olumsuz değerlendirilme korkusu beğenilme arzusunu istatistiksel açıdan anlamlı olarak yordamaktadır. Olumsuz değerlendirilme korkusu değişkeni için kadınların ortalama puanlarının erkeklerinkinden istatistiksel açıdan anlamlı olarak daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bulgular ilgili literatür temelinde tartışılmış ve ileride yapılacak olan çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.