Typologia rolnictwa: przegląd zagadnień teoretycznych i ujęć empirycznych

Abstract

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki typologii rolnictwa w ujęciu przeglądowo-systematyzującym. Praca zawiera charakterystykę podejść teoretycznych, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji J. Kostrowickiego. Artykuł określa cele, dla jakich przeprowadza się typologię rolnictwa oraz definiuje jej podstawowe pojęcia, wprowadza ponadto rozróżnienie pomiędzy podejściami przestrzennym i aprzestrzennym. Wykorzystując metodę analizy porównawczej, dokonano podziału 34 wybranych badań empirycznych zrealizowanych przez autorów polskich i zagranicznych, zarówno dla rolnictwa Polski, jak i innych krajów, w tym pozaeuropejskich, na dwie grupy. Pierwszy zbiór (25 opracowań) stanowiły te, które opierały się na koncepcji J. Kostrowickiego, a pozostałe (9 artykułów) do niej luźno nawiązywały lub z niej nie korzystały. Chronologiczny przegląd badań wykazał, że operacjonalizacja podejścia J. Kostrowickiego charakteryzowała się ewolucją w zakresie liczby wykorzystywanych cech diagnostycznych i metod delimitacji typów rolnictwa. Z kolei w drugiej grupie analizowanych prac zwrócono szczególną uwagę na występujące prawidłowości zastosowanych metod typologii rolnictwa. W podsumowaniu zidentyfikowano najważniejsze problemy, które pojawiają się podczas stosowania metod typologii rolnictwa. Podkreślono większe niż kiedyś możliwości badania typologii w związku z rozwojem metod obliczeniowych i wzrostem dostępności danych. W ogólnej ocenie metod typologii wskazano na większą użyteczność współczesnych podejść, wynikającą z przeprowadzonej wcześniej analizy. Zaakcentowano również fakt przydatności badań typologicznych z poznawczego i aplikacyjnego punktu widzenia.