Serbest Zaman Aktivitelerine Katılan Yaşlı Bireylerin Başarılı Yaşlanmaya İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Abstract

Başarılı yaşlanma gerontolojide yaşlanmanın kalitesinin belirlenmesinde önemli bir kavram olmakla birlikte yaşam boyunca işlevselliğin artırılmasına odaklanan çok yönlü bir yaklaşımdır. Başarılı yaşlanma kavramı yaşamdaki sağlıklı ve fonksiyonel yılların sayısının nasıl artırılabileceği konusuna odaklanmaktadır. Bu çalışmanın amacı serbest zaman aktivitelerine katılan yetişkinlerin başarılı yaşlanma düzeylerinin incelenmesidir. Bu kapsamda araştırmaya 157 erkek (Ortyaş=58.04±9.38) ve 145 kadın (Ortyaş=55.54±8.58) olmak üzere toplamda 302 birey gönüllü olarak katılmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak Türkçe’ye adaptasyonu Hazer ve Özsungur (2017) tarafından yapılan “Başarılı Yaşlanma Ölçeği (BYÖ)” kullanılmıştır. Çok değişkenli test için ön koşullar test edildikten sonra, katılımcıların ortalama puanları arasındaki farklılıkları çeşitli değişkenlere göre test etmek için MANOVA testi kullanılmıştır. Analiz sonuçları cinsiyet, eğitim durumu, serbest zaman aktivitesine katılma durumu değişkenlerinin BYÖ'nün her bir alt boyutu ve ölçeğin toplam puanı üzerindeki temel etkisinin anlamlı olduğunu göstermiştir. Buna göre erkek katılımcılara göre kadın katılımcıların BYÖ puanları daha yüksektir. İlköğretim mezunu katılımcıların ortalama puanları ise lise ve üniversite mezunlarına göre daha düşüktür. Ayrıca serbest zaman aktivitesine katılan katılımcıların ortalama puanları düzenli aktiviteye katılmayan katılımcılara göre daha yüksektir. Aktivitelere katılma şekli değişkeninin BYÖ’nün “sorunlarla mücadele etme” boyutu ve ölçeğin toplam puanı üzerindeki temel etkisinin anlamlı olduğu görülmüştür. Aktivitelere grup halinde katılan bireylerin BYÖ ortalama puanları bireysel olarak katılanlara göre daha yüksektir. Sonuç olarak, grup katılımı gösterilen serbest zaman aktivitelerinin başarılı yaşlanma üzerinde pozitif anlamlı fark yarattığı belirlenmiştir. Dolayısıyla yetişkinlerin serbest zaman aktivitelerine grup halinde katılmaları konusunda yönlendirilmesi başarılı yaşlanmaya katkı sağlayabilmek amacıyla önerilebilir. Bu araştırmadan elde edilen sonuçların yerel yönetimler ve Aile-Sosyal Politikalar Bakanlığı gibi politika geliştiriciler tarafından kullanılarak yaşlıların serbest zaman aktiviteleriyle yoluyla güçlendirilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Yaşlılık döneminde psikolojik ve fiziksel sağlık açısından önemli olan serbest zaman aktivitelerine katılımın halk sağlığı politikalarının oluşturulmasına katkı sağlayacağı söylenebilir.