LEX DE IMPERIO VESPASIANI: İMPARATORLUK MAKAMININ RESMİLEŞMESİ

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Roma imparatoru Vespasianus’un anayasal güçlerini (imperium) ve otoritesini resmi olarak düzenleyen Lex de imperio Vespasiani, yasasını incelemektir. Lex de imperio Vespasiani’nin önemi, ilk kez bir yasada Roma imparatorunun yetkilerinin ve ayrıcalıklarının kapsamlı olarak ve doğrudan ifade edilmesidir. Böylece, Lex de imperio Vespasiani’de imparator anayasal bir kurum olarak tanınmış ve bu yasa principatusluk rejiminin başlangıcı olarak gösterilmiştir. İlk kez bu yasada eski imparatorlar emsal (exempla) gösterilerek Vespasianus doğru bir yönetim uygulaması noktasında cesaretlendirilmiştir. Çünkü bu yöntemde sıralama, kronolojik olarak takip edilmemiş, Augustus, Tiberius ve Claudius iyi emsaller olarak gösterilirken, Gaius, Nero gibi kötü olarak değerlendirilen imparatorlar ise dışarıda bırakılmıştır. Bu makalede, emsal uygulamasının nedenleri ve amaçları üzerinde durulurken, bununla Roma Senatus’unun imparatorluğu kurumsal bir kimliğe kavuşturmayı amaçlayıp amaçlamadığı ve Vespasianus’un da bunun için bir talebinin olup olmadığı tartışılmıştır. Bu yasada, Vespasianus, iç savaş sonrasında imparatorluğa yükselen yeni bir aile üyesi olarak, Iulius-Claudius ailesinden gelen önceki imparatorlara verilen siyasal hakları kendisi için de talep etmiştir. Senatus’un da imparatorun bu haklarını resmileştirerek, onun konumunu daha fazla güçlendirmiş olduğu görünse de imparatoru öngörülebilir bir yönetim sergilemesi için daha önce imparatorluğu başarılı olarak değerlendirilen emsalleri çerçevesinde tutmak istemiştir. Ancak her durumda imparatorluk rejimi, Romalılar tarafından resmi olarak kabul edilmiş ve imparatorluk kurumu Roma’nın anayasal sistemine girmiştir. Ayrıca bu çalışmanın daha iyi anlaşılabilmesi için metnin Latince orijinalinden Türkçeye çevirisi eklendi.