Osmanlı Devleti’nin 1863-1879 Kolera Pandemisinde Salgınla Mücadelesi ve Aldığı Tedbirler

Abstract

Bulaşıcı hastalıklar on dokuzuncu yüzyılda ulaşım imkânlarının hızla artmasıyla endemik olmaktan çıkmış ve epidemik hâle gelmiştir. Bu hastalıklardan biri olan kolera Hindistan’dan dünyaya yayılmıştır. Osmanlı Devleti’ne ulaşan ve aralıklarla tekrar eden bu hastalığın yayılmasını engellemek için başta deniz yolları olmak üzere karayolları ve demiryollarında önlemler alınmıştır. Deniz güzergâhlarının başında Kızıl Deniz ve Süveyş Kanalı gelmektedir. Hacıların sıklıkla kullandığı bu rotada hastalığın engellenmesi için çeşitli önlemler alınmıştır. Zira hastalık buradan deniz yoluyla Avrupa’ya, kara yoluyla Halep, Bağdat gibi büyük şehirlere ulaşmıştır. Özellikle deniz yoluyla hacı taşımacılığı salgının rotasını doğu-batı yönünden güney-kuzey yönüne değiştirmiştir. Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nin 1865 kolera salgını temel olmak üzere kolera salgınlarının önüne geçmek için yaptığı düzenleme ve uygulamalar ele alınmıştır. Mısır, Halep ve Bağdat merkez alınarak salgının başlangıç, yayılım ve bitiş süreçlerinin değişimi incelenmiştir. Bu amaçla basılı eserler, Osmanlı ve Fransız arşiv belgeleri ile seyahatnamelerden faydalanılmıştır. Anahtar kelimeler: 1865 Kolera Salgını, Osmanlı Devleti, Halep, Bağdat, Fransa, İngiltere, Mısır, Hicaz.