Konflikty przestrzenne. Pomiędzy wymiarem geograficzno-ekonomicznym a prawnym

Abstract

W ostatnich dekadach konflikty przestrzenne stały się istotnym problemem badawczym podejmowanym przez przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych. Jednak różnorodność teorii i sposobów analizy konfliktów stworzyła bariery metodologiczne między dyscyplinami, ograniczając transfer wiedzy i utrudniając integrację wyników badań. Literatura naukowa dotycząca konfliktów przestrzennych zdominowana jest przez prace geografów i planistów, dla których przestrzeń geograficzna wyznacza kluczową perspektywę badawczą. Równocześnie oparcie analizy konfliktów wyłącznie na aspekcie prawnym nadmiernie skupia uwagę na regulacjach prawnych kosztem innych istotnych czynników – gospodarczych, społecznych i geograficznych. Celem artykułu było rozpoznanie, w jaki sposób aspekt prawny jest uwzględniany w kluczowych koncepcjach geograficzno-ekonomicznych stosowanych w badaniu konfliktów przestrzennych. Odniesiono się przy tym do obszarów wiejskich i ziemi rolnej, które ze względu na pełnioną doniosłą funkcję w zaopatrywaniu społeczeństwa w żywność i liczne dobra publiczne traktowane muszą być jak szczególny zasób wymagający ochrony prawnej. Zidentyfikowano kluczowe wyzwania teoretyczne i badawcze w analizowaniu konfliktów przestrzennych, a także zależności między dwoma ujęciami tego rodzaju konfliktów. Wyodrębniono kierunki możliwego ujęcia konfliktów przestrzennych w prawie planowania przestrzennego. Wykazano, że teorie i koncepcje geograficzno-ekonomiczne mogą być użyteczne w kształtowaniu prawodawstwa dotyczącego planowania przestrzennego, uwzględniając w ten sposób zmieniające się wzorce użytkowania ziemi oraz procesy i zjawiska społeczno-gospodarcze wyrażające się w występujących coraz powszechniej konfliktach przestrzennych.