GÜC TRANSFORMATORLARININ TEXNİKİ VƏZİYYƏTİNİN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİNİN MÜASİR METODLARI

Abstract

Elektirk enerjisinin istehsal yerindən təlabatçılara qədər fasiləsiz və təhlükəsiz şəkildə ötürülməsi və elektroenergetika sisteminin iş rejiminin etibarlı və dayanıqlı olması çox vacib və kapital tutumlu elementlərdən biri olan, elektrik stansiyalarında və yarımstansiyalarında, həmçinin də elektrik təchizatı sisteminin böyük əhəmiyyət kəsb edən müxtəlif düyünlərində quraşdırılan və istismar olunan güc transformatorlarının qüsursuz işləmələrindən çox asılıdır. Araşdırmalar göstərir ki, müasir dövrdə güc transformatorlarının texniki vəziyyətinin qiymətləndirilməsində istifadə olunan çoxlu sayda kimyəvi və elektriki metodların olmasına baxmayaraq onlar istehsalatın real şərtlərinə tam uğun gəlmir. Normativ sənədlərdə güc transformatorlarının istismar müddəti 25 il göstərilsə də reallıqda onların 40%-dən çoxu nəzərdə tutulmuş istismar müddətindən artıq istismar olunur [1]. CIGRE-nin (Consel International des Grands Reseaux Electriques) qiymətləndirilməsinə görə xüsusi zədələnmə faizi 3%-dən artıq olan transformatorların istismarda qalması iqtisadi cəhətdən münasib hesab edilmir. Belə ki, güc trans¬for¬ma¬tor¬larının sıradan çıxması qəza hallarının yaranmasına, elektrik təchizatının kəsilməsinə, avadanlıqların iş funksiyalarının pozulmasına və nəzərəçarpacaq dərəcədə iqtisadi və ekoloji zərərlərlə müşayət olu¬nan halların yaranmasına gətirib çıxara bilər. Bu isə onu göstərir ki, güc transforma¬tor¬la¬rı¬nın texniki və¬ziyyətinin qiymətləndirilməsi məsələsi əvvəllərdə olduğu kimi hələ də aktual məsələ kimi qalmaqda davam edir. Məqalədə əsas məqsəd elektroenergetika sisteminin ən vacib tədqiqat ob¬yek¬t¬lə¬rin¬dən biri olan güc transformatorlarının texniki vəziyyətinin qiymətləndirilməsinin müasir metod və vasitələrinin analiz olunmasından ibarətdir. Açar sözlər: güc transformatorları, texniki qiymətləndirmə, müasir metodlar, istismar müddəti, risklər və ziyanlar.