Kant’ın İntihar Üzerine Görüşlerinin Stoacı Temelleri

Abstract

İntiharın ahlaka uygun ve hatta kimi zaman ahlaken iyi olduğunu kabul eden Stoacı anlayışa zıt olarak Kant intiharın hiçbir durumda ahlaka uygun olamayacağını savunur. Bu çalışmada Kant’ın intihar üzerine görüşleri derlenerek, ilk bakışta birbirine zıt görünse de Kant’ın intihar konusundaki tutumunun Stoacı temelleri olduğu gösterilecektir. Kant’ın intihar ile ilgili görüşlerinin gerekçelerinin doğru bir şekilde anlaşılabilmesi için öncelikle onun ödev ahlakına dair genel bir açıklama yapılacak, böylece ahlak teorisinden doğan yaşama ödevinin temelleri ve bu ödevin intihar ile ilgili sonuçları ortaya konacaktır. Bilindiği gibi, Kant’a göre tek bir evrensel ve zorunlu ahlak yasası olduğu halde bu yasanın üç farklı formülasyonu mevcuttur. Kant insan doğasının özelliklerini aklın a priori buyruğu olan ahlak yasasının üç formülasyonunda bize adım adım açıklar. İlk formülasyonda insanın doğanın bir parçası olması yani onun bir doğa varlığı olduğu vurgulanır. İkinci formülasyonda insanın doğanın bir parçası olduğu denli akıl varlığı olduğu ve bu sebeple de aklını kullanarak hareket edebilme kapasitesi sebebiyle haysiyet ve saygıyı hak ettiği ortaya konur. Üçüncü ve son formülasyonda da insanın sadece aklın kurallarına uyan bir varlık olmayıp aynı zamanda kural koyucu bir yönü olduğu ve bu bakımdan da kendi koyduğu kurallara tâbi olması bakımından kendi kurduğu amaçlar krallığının hem üyesi hem de yöneticisi olduğu ortaya konur. Bu çalışma ile, Kant’ın ahlak yasasının üç formülasyonunun bize Stoa felsefesinde olduğu gibi, kendi doğamızın farklı yönlerini tanımamızı ve ona göre hareket etmemizi buyurduğu savunulacaktır. Böylece Kant’ın ahlak felsefesinin temelinde yatan Stoacı anlayışa dikkat çekilerek gerek Kant’ın ahlak anlayışına gerekse intihar ile ilgili görüşlerine dair özgün bir yorum ortaya konulacaktır.