„NIE WIDZĘ ZAGROŻEŃ, NIE SŁYSZĘ SPRZECIWÓW”. REKONSTRUKCJA PRAKTYK UPEŁNOMOCNIAJĄCYCH OSOBY GŁUCHONIEWIDOME

Abstract

Treść artykułu odpowiada na potrzebę rozwoju wyspecjalizowanej wiedzy i praktyki, związanych z rehabilitacją osób z niepełnosprawnościami, tworzoną z szacunkiem do zróżnicowania użytkowników usług (zalecenia UNCRPD). Skupiając się na osobach głuchoniewidomych (OGN), promuje zastosowanie społecznego modelu niepełnosprawności do rozwoju dyskusji i modeli wsparcia konstruowanych w celu poszerzania obszarów ich uczestnictwa społecznego, w tym szczególnie na rynku pracy. W artykule prezentujemy działania zrekonstruowane z wywiadu narracyjnego z aktywistą działającym od kilkunastu lat w obszarze upełnomocnienia OGN, który w swoich doświadczeniach biograficznych stopniowo odkrywał siły ludzkie podopiecznych i coraz odważniej przekształcał je w potencjały społeczne. Ten materiał empiryczny wzbogacały dane z wywiadów informacyjnych i analizy dokumentów formalnych oraz stworzonych na potrzeby marketingowe organizacji. W analizie regulowanej normami klasycznej teorii ugruntowanej (jej wariantu przystosowanego do materiałów narracyjnych oraz z uwagi na kontekst polityczny i krytyczne nachylenie pedagogiki społecznej, wzbogacanej elementami sytuacyjnej i krytycznej analizy dyskursu, odkryliśmy i zilustrowaliśmy empirycznie trzy obszary działań upełnomocniających OGN: tworzenie okoliczności dla zmiany tożsamości OGN z „podopiecznego” w „pracownika”; upełnomocnienie OGN na etapie tworzenia okoliczności umożliwiających zatrudnienie i kontynuację pracy; równoległe działania upełnomocniające OGN poza rynkiem pracy.Ich szczegółowa rekonstrukcja, poprzedzona prezentacją teoretycznych i metodologicznych założeń badania, stanowi kluczową część artykułu. W krytycznych konkluzjach zaprezentowaliśmy obszary transformacji, konieczne do łatwiejszego wydobywania się OGN z kleszczy społecznych definicji niepełnosprawności oraz wymieniliśmy ryzyka towarzyszące praktykom upełnomocniającym.