Toplam Tarımsal Destek ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Panel Nedensellik Analizi: Seçili OECD Ülkeleri Örneği

Abstract

Gelişmişlik düzeyinden bağımsız olarak tüm ülke ekonomileri için ikamesi bulunmayan tarım sektörü; insanların yaşamını sürdürmelerini sağlayan en temel olarak beslenme ihtiyacını gidermesi ve diğer sektörlere sağladığı hammadde desteği, ihracat kanalı yardımıyla yarattığı doğrudan ve dolaylı etkiler aracılığıyla milli gelir ve işgücüne büyük ölçekli katkı sağlamaktadır. Tarım sektörü, insanlık var olduğundan beri ülkelerin ekonomik ve sosyal perspektifte kalkınma sürecinde önemli görevler üstlenmiştir. Sanayileşme ile birlikte tarım sektöründe yaşanan sorunlar, başta tarımsal destekler olmak üzere bu sektöre yeni politikaların uygulanmasını gerekli kılmıştır. Tarım sektörüne sağlanan desteklerin tarım gelişimini destekleyerek; büyüme, dış ticaret, işgücü gibi makroekonomik göstergeler üzerinde yarattığı etki dolayısıyla çalışmalar bu yöne çevrilmiştir. Ekonomik büyüme süreci üzerinde çok fazla sayıda faktör etkili olsa da tarım sektörü, tüm ülke ekonomilerinde stratejik önemini ve değerini korumaktadır. Bu çalışmanın amacı, seçili OECD ülkelerinde 1995-2020 döneminde toplam tarımsal destek (%) ve ekonomik büyüme (%) arasındaki nedensellik ilişkisini incelemektir. Çalışmada nedensellik analizinde Pesaran CDNT (Düzeltilmiş CD) Testi, CIPS (Yatay Kesit Genişletilmiş IPS-2007) Panel Birim Kök Testi, Dumitrescu ve Hurlin Panel Nedensellik Analizi ve Homojenlik testi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre; çalışmada yer alan OECD ülkeleri için toplam tarımsal desteklerden ekonomik büyümeye doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi varlığına ulaşırken; ülke bazlı sonuçlar nedensellik ilişkisinin yönü ve varlığı hakkında farklılıklar göstermektedir.