Yerel Yönetimlerin Afet ve Acil Durum Yönetimindeki Yeri: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Örneği

Abstract

Afetler olağan yaşamı etkileyen, sürekli hazırlıklı olmayı gerektiren olaylardır. Sonuçları tam olarak öngörülemediğinden özel yönetim anlayışını gerektiren bir alandır. Afet acil durum yönetimi afetin öncesini sırasını ve sonrasını kapsayan ve bütünleşik afet yönetimi olarak da ele alınan kendine has özellikleri olan bir yönetim alanıdır. Afet öncesi dönemde asıl olan bilinçlendirme ve önleme çalışmalarına ağırlık verilmesidir. Afet sonrasındaki çalışmalar ise iyileştirme, onarım, zarar tazmini, psikolojik destek gibi faaliyetlere yoğunlaşmaktadır. Sürecin bu iki dönemi daha çok merkezî idarenin uhdesinde olan ve onun yapabileceği görevlere denk düşmektedir. Afet sırası süreci ise olayın yaşandığı yerdeki yani yereldeki yönetim yapılanması ile çok yakından ilgilidir. Dolayısıyla afet sırası yönetim yapılanması müdahale çalışmalarının başarısında önemli bir konudur. Bu açıdan yereldeki yapılanmanın afete müdahale çalışmalarında etkisi de oldukça hayatidir. Bu çalışmanın amacı bütünleşik afet yönetimi sürecinin sadece müdahale aşaması kısmına odaklanılarak yerel yönetimlerin afet müdahale kapasitesi ile merkezî idarenin yereldeki afet müdahale kapasitesini örnek belediye üzerinden karşılaştırmaktır. Buradan hareketle bu çalışmada alana ait kavramlar verildikten sonra Türkiye’deki yapılanma hakkında bilgi verilmiş, yasal metinler incelenerek bu yapı içerisinde yerel yönetimlerin rolü ve görevleri ortaya konmuştur. İncelenen kurumların kanunlarında yer alan yapıları incelenmiş ve yine bu kurumların faaliyetlerine yönelik olarak hazırlanan belgeleri ve raporları incelenerek Gaziantep ilindeki afet acil durum müdahale verileri değerlendirilmiştir. Yerel idare birimi ile merkezî idarenin yerel biriminin müdahale personel sayıları, müdahale ekipmanları, makine parkları ve diğer lojistik imkânları birlikte incelendiğinde yerel idare biriminin afet müdahale çalışmalarında çok daha hızlı ve etkin olduğu değerlendirilmiştir. Afet müdahale çalışmalarında yerel yönetimlere daha çok yetki tanıyan bir yapılanma önerilmiştir.