Countering Disinformation: Concepts and Institutions

Abstract

Göreceli olarak yeni bir olgu olan ve son on yılda ulusal ve uluslararası güvenliğe olan etkisi giderek artan dezenformasyon faaliyetleri literatürde ve pratikte yeterli ilgiyi görmemektedir. Bu çalışma, dezenformasyonla mücadelenin literatürde ve uygulamadaki durumunu analiz etmektedir. Bu bağlamda, dezenformasyon literatürü sistematik olarak taranmış ve ilgili çalışmalar üç grupta toplanmıştır. Bu gruplar; dezenformasyonun kavramsal çerçevesi, dezenformasyonun (sosyal ve politik) sonuçları ve dezenformasyon ve bilişsel süreçlerdir. Yapılan analiz sonucunda literatürün, dezenformasyon ve türevlerinin kavramsal çerçevesinin oluşturulması, otoriter rejimlerin dezenformasyon faaliyetlerinin analizi ve dezenformasyonun teknik boyutunun incelenmesi hususunda genişleyeceği tespit edilmiştir. Ardından, dezenformasyonla mücadele uygulamaları ulusal ve uluslararası düzeyde incelenmiştir. İlk olarak, Rusya menşeili dezenformasyon faaliyetlerine hedef olan Ermenistan, Bulgaristan, Ukrayna, Çekya ve Fransa’nın dezenformasyonla mücadele pratikleri incelenmiş ve dezenformasyonla mücadele konusunda algı ve kapasite yönünden farklıklar olduğu tespit edilmiştir. İkinci olarak, NATO, ABD ve ASEAN’ın dezenformasyonla mücadele yöntemleri karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Gerçekleştirilen karşılaştırmalı analizin sonucunda, dezenformasyon ile mücadelede AB’nin göreceli olarak en başarılı ve kurumsal uluslararası örgüt olduğu tespit edilmiştir. Bu durumun temel iki sebebinin ise AB’nin dezenformasyonu daha geniş bir çerçevede ele alması ve dezenformasyon ile mücadeleye göreceli olarak daha erken başlamış olması olduğu sonucuna ulaşılmıştır. NATO’nun ise dezenformasyon tanımını askeri düzlemde sınırlayarak kullanmasının sonucu olarak AB’ye oranla göreceli olarak daha az kurumsallaşmış olduğu tespit edilmiştir. Son olarak, ASEAN’ın ise dezenformasyon ile mücadele konusunda diğer iki uluslararası örgüte oranla daha proaktif bir yol izlediği tespit edilmiştir.