Enerji İthalatçısı Gelişmekte Olan Ülkelerde Enerji Yoğunluğunun Belirleyicileri

Abstract

Çeşitli ihtiyaçlardan dolayı enerjiye olan talep sürekli artış içerisindedir. Özellikle Sanayi Devrimi ile birlikte bu artış hızının yükseldiği görülmektedir. Küreselleşme süreci ile birlikte bilgi-iletişim sektörünün gelişmesi ve teknolojik yenilikler enerjinin değerini geçmişe göre kıyaslanamayacak ölçüde artırmıştır. Enerji ihtiyacında meydana gelen bu artışlar enerji ithalatçısı ülkelerde ciddi sorunlar meydana getirebilmektedir. Bu çalışmada enerji ithalatçısı gelişmekte olan ekonomilerde yenilenemez enerji, yenilenebilir enerji, sanayileşme, enerji fiyatı ve kentleşmenin enerji yoğunluğu üzerindeki kısa ve uzun dönemli etkileri araştırılmaktadır. 1990-2018 döneminde 13 enerji ithalatçısı gelişmekte olan piyasa ekonomisinden oluşan bir panel veri seti oluşturularak, PMG, MG ve DFE yöntemleri ile ampirik tahminler yapılmaktadır. Diğer yandan hem iktisadi hem de ampirik sonuçların karşılaştırılabilmesi ve tutarlılık açısından DOLS ve FMOLS yömtemlerindende yararlanılmıştır. Ampirik sonuçlar uzun dönemde yenilenemez enerji kullanımı, yenilenebilir enerji kullanımı, sanayileşme, enerji fiyatı ve kentleşmenin enerji ithalatçısı gelişmekte olan ekonomilerde enerji yoğunluğunu önemli ölçüde etkilediğini ortaya koymuştur. Uzun ve kısa dönemde değişkenlerin dinamikleri açısından farklı bulgulara rastlanmıştır. Bu durum enerji ithalatçısı gelişmekte olan ekonomilerde değişen yenilenebilir enerji kullanımı, enerji fiyatı ve enerji alanında değişik teknolojik altyapıya bağlı kentleşme ile açıklanmaktadır. Uzun dönemde ilgili ülke grubunda enerji yoğunluğunu en çok artıran yenilenemez enerji kullanımı iken en çok azaltan etkenin ise sanayileşme olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Diğer yandan yenilenebilir enerji kullanımı, enerji fiyatı ve kentleşmenin enerji yoğunluğunu azalttığı sonucuna ulaşılmıştır.